De inzet van burgers voor onze veiligheid verdient naar de mening van de Stichting Maatschappij en Veiligheid (SMV) extra aandacht. Het is een onderwerp waarmee altijd angstig is omgesprongen, omdat het ingrijpen van burgers in situaties met geweld of agressie ‘eigenrichting’ zou kunnen bevorderen.
Het merkwaardige is hierbij dat de wetgever met twee artikelen – het Noodweerartikel uit 1886 en het Burgerarrest uit 1921 – de burgers altijd de ruimte heeft gegeven om handelend op te treden. ‘Niet strafbaar is hij die een feit begaat, geboden door de noodzakelijke verdediging van eigen of eens anders lijf, eerbaarheid of goed tegen ogenblikkelijke, wederrechtelijke aanranding.’ Zo luidt het Noodweerartikel dat absoluut ruimte biedt om voor jezelf of voor een ander op te komen.
En het Burgerarrest geeft eenieder zelfs de bevoegdheid om een verdachte aan te houden als die op heterdaad wordt betrapt op het begaan van een misdaad of overtreding. Kortom, ruimte genoeg om als burger handelend te kunnen optreden, wat ook heel nuttig kan zijn omdat de politie echt niet meer zo direct aanwezig is. Maar rechters hebben deze artikelen heel lang beperkt uitgelegd uit angst voor eigenrichting.
Maar de tijden zijn gelukkig aan het veranderen en een beroep op noodweer wordt meer en meer gehonoreerd. Ook als een gevecht met een inbreker voor de inbreker verkeerd afloopt, wordt nu gesproken over het ‘risico van de inbreker’!
De SMV zou graag willen onderzoeken welke mogelijkheden burgers hebben om meer gebruik te maken van Noodweer en Burgerarrest en handelend op te treden in geval van geweld of agressie. Wellicht met een opleiding en onder regie van de politie, maar het is de moeite waard om diepgaand te verkennen wat allemaal mogelijk zou kunnen zijn. Heel vaak ligt nu het accent op het filmen van wat er gebeurt in plaats van ingrijpen.
Op 10 april reikt prof mr Pieter van Vollenhoven, voorzitter van de Stichting Maatschappij en Veiligheid, voor de zesde keer penningen uit aan moedige burgers. Mensen die niet hebben gewacht op hulp, maar zelf actie hebben ondernomen om zichzelf te verdedigen of anderen te helpen.
De penningen zijn dit jaar gegaan naar:
Pien Verhaag uit Tegelen
Terwijl Pien Verhaag op een overvol perron staat van station Roermond, ziet ze dat er een man onwel wordt en op het spoor valt. Pien springt hem na op het spoor om hem te helpen. Samen met omstanders weet zij de man weer terug te brengen op het perron. De ambulance neemt de gewonde man mee.
Pien loopt met enkele NS medewerkers mee naar binnen om haar handen te wassen. Dan merkt ze dat haar Iphone, met daarin haar bankpas, rijbewijs en OV chipkaart niet meer in haar tas zit. Ze had haar tas op het perron achtergelaten toen zij het spoor opsprong. Beelden van de beveiligingscamera laten zien dat – terwijl Pien de man helpt – een dief er met haar telefoon vandoor gaat.
Sylvia Veld uit Hoorn
Sylvia Veld wordt na een avondje uit in Hoorn aangesproken door een man die haar met de fiets naar huis wil brengen. Terwijl ze achterop de fiets zit, ziet ze dat de man de verkeerde kant opgaat en ze springt van de fiets af. Daarna raakt zij buiten bewustzijn. Als ze bijkomt, ligt ze in de bosjes. De man ligt boven op haar en probeert haar keel dicht te knijpen. Sylvia worstelt zich los en weet ontkomen. De dader heeft wel haar telefoon meegenomen.
Sylvia wil aangifte doen van verkrachting, maar als de politie niet alert reageert, besluit ze zelf achter haar verkrachter aan te gaan. Met de Find-my-IPhone app weet zij de man op te sporen. Later ziet ze hoe de man met haar social media accounts en onder haar naam andere vrouwen benadert. Ze besluit een nepprofiel aan te maken wat leidt tot contact waarbij de man zijn adres en een foto stuurt. Sylvia herkent de man op de foto als de dader en informeert opnieuw de politie, waarna de politie hem aanhoudt.
Allard Marsie uit Rotterdam
Politieman Allard Marsie wordt door omstanders gewezen op een vrouw die van haar fiets is gevallen en op de grond ligt. De toedracht van de val is onduidelijk, maar mevrouw heeft duidelijk veel pijn aan haar heup. Om de pijn te verlichten, gaat Allard achter haar op de grond zitten om haar in de rug te ondersteunen. Deze ongemakkelijke houding houdt hij zeker 20 minuten vol tot de ambulance arriveert.
Beppie Vermeer uit Leidschendam Voorburg
Op een vrijdagavond wordt er ’s avonds laat aangebeld bij Beppie in Bezuidenhout in Den Haag. Daar logeert Beppie tijdelijk in het huis van een 86-jarige kennis. Beppie kan niet zien wie er voor deur staat. Ze denkt dat het de buurman wel zal zijn en doet open. Er staat een man voor de deur met zijn hoofd naar beneden, die zegt dat hij naar binnen wil en aan haar kleding begint te trekken. In een flits ziet Beppie dat er nog twee andere mannen staan met bivakmutsen op en een mes.
Beppie, die op kickboksen zit, houdt zich stevig vast aan de deurpost en deelt een paar harde trappen uit. Met als gevolg dat de man naar lucht moet happen en alle drie mannen wegrennen.
Niemand durft meer iets te doen, als je daadwerkelijk ingrijpt en de dader is sneller dan jij met aangifte doen ,heb je alsnog een probleem.
Dader probeert van een oudere man zijn tas te stelen, helaas is de man getraind en slaat de dader een gebroken kaak. Dader moet naar het ziekenhuis en de arts zegt dat het onmogelijk is dat iemand zo hard kan slaan en beweert dat hij met een steen moet hebben geslagen. Dader doet aangifte tegen het slachtoffer.
Zeg het maar.