Gezagscrisis Nationale Politie
In 2012 besloot toenmalig minister van Veiligheid en Justitie Ivo Opstelten dat de 26 regionale politiekorpsen moesten worden omgevormd tot een Nationale Politieorganisatie. In 2018 zou de reorganisatie zijn afgerond en € 230 miljoen kosten. Het blijkt nu dat de reorganisatie nog voortduurt tot 2021 en dat de kosten zijn verdubbeld.
Zes jaar geleden was er al veel weerstand tegen dit reorganisatievoorstel. De burgemeesters waren tegen, het merendeel van het politiepersoneel was argwanend en de politiebonden stonden ook niet te juichen. Toch werd de reorganisatie doorgezet. Opmerkelijk, omdat Opstelten in zijn functie van burgemeester van Rotterdam er nog een totaal andere visie op nahield.
In 2012 was er een goed functionerend politiebestel dat nog geen 20 jaar oud was. Wat was dan de reden voor een grootschalige reorganisatie? Er is toch ook geen nationale brandweer en nationale ambulancedienst? De hulpdiensten zijn in het kader van de decentralisatiegedachte van de overheid juist regionaal georganiseerd (25 veiligheidsregio’s) en zijn een belangrijk instrument in handen van het lokale gezag bij rampenbestrijding. Ongetwijfeld is er op de terreinen van logistiek, financiën en personeelsbeheer efficiency te bereiken, maar dat rechtvaardigt niet een politieorganisatie waarbij het beheer en gezag op rijksniveau worden geconcentreerd. De reorganisatie is ingezet zonder een heldere visie en breed draagvlak, maar vanuit een politiek en juridisch machtsspel. Daarbij is onderschat welke onrust dit veroorzaakt onder het personeel op de werkvloer. Helaas heeft ook de commissie Kuijken in haar evaluatierapport van november 2017 niet de vinger op de zere plek gelegd en verzandde in technocratische conclusies en aanbevelingen.
De huidige situatie geeft dan ook geen rooskleurig beeld. De korpsleiding is een marionet geworden van de minister van Justitie en Veiligheid. Politiek welgevallige onderwerpen zoals de diversiteit binnen de organisatie, de cao-onderhandelingen en de reorganisatiekosten domineren de agenda. Er is weinig aandacht voor de werkdruk van het personeel, de aanpak van georganiseerde criminaliteit laat te wensen over en het ontbreekt aan effectief leiderschap. Tel daarbij nog op het gedoe met de COR, het hoge ziekteverzuim binnen de organisatie, het sluiten van lokale politieposten en de afname van de publieke waardering. Dan is het niet verwonderlijk dat het politiepersoneel geen vertrouwen meer heeft in de korps- en eenheidsleiding. Politiemensen voelen zich niet meer geruggesteund in hun taakuitvoering binnen een samenleving die steeds risicovoller wordt.
Politiemensen, maar ook defensiepersoneel hebben een hoge mate van loyaliteit en accepteren vrijwel altijd de consequenties van reorganisaties en de arbeidsvoorwaarden die onder druk staan. We zien het nu misgaan bij defensie waar de mariniers in verzet komen. Ook de politieorganisatie kraakt in al haar voegen en dat brengt de veiligheid van de burgers van ons land in gevaar.
De Nationale Politie is een feit. Wel zullen bureaucratische managers moeten worden vervangen door charismatische leiders die staan voor de belangen van hun personeel. Leidinggevenden die niet slechts bezig zijn met ‘Haagse dossiers’, maar vol passie hun vak uitoefenen, mee de straat op gaan in moeilijke situaties, zorgen voor voldoende goed opgeleid personeel voor de taakuitvoering en het lef hebben een kritisch geluid af te geven richting superieuren. De kracht van het professionalisme moet het weer gaan winnen van de macht van de bureaucratie. Dat zal het vertrouwen op de werkvloer kunnen herstellen. Bestuurders en topambtenaren moeten zich realiseren dat politie geen speelbal mag zijn in het politieke krachtenveld. Ook anno 2018 hebben de dienders behoefte aan inspirerend leiderschap zoals Eric Nordholt dat in zijn tijd manifesteerde. Zijn wijze praktijklessen moeten maar weer eens worden opgenomen in het lesrooster van de politieacademie!
Gert-Jan Ludden
06-51817733
gludden@svdc.nl
Gert-Jan Ludden is adviseur crisisbeheersing bij SVDC.
* Veiligheid is van iedereen. We geven daarom graag het woord aan een breed scala van externe deskundigen om onderzoeken, ideeën en inspiratie met u te delen. Het gaat hierbij niet om standpunten van de Stichting Maatschappij en Veiligheid. De stichting is dan ook niet verantwoordelijk voor de inhoud van de rubriek ‘Het woord is aan …’
