Intelligence & President Donald Trump
‘Volg me naar het toilet!’ Wormold doet dat. Hij kijk wat meewarig als de man de kranen open draait (‘voor het afluisteren’). En onder de deuren kijkt (‘procedure oude reus’). De scène is uit de roman Onze man in Havana (1956) van Graham Greene. Een satire op de wereld van spionnen. De MI6 agent doet Wormold een voorstel. De laatste verkoopt stofzuigers in Havana maar de zaken gaan slecht. De volgende dag drinkt Wormold een aperitief met dr. Hasselbacher. Hij vertelt over zijn ontmoeting:
- Ik ben benaderd om informatie te geven
- Wat voor informatie?
- Geheime informatie
- U bent een gelukkig man
- Waarom?
- Als het geheim is kan niemand het controleren
- U bedoelt dat ik het ook kan verzinnen?
- Maar natuurlijk
- Ze willen ook dat ik agenten werf
- Die kunt u toch ook verzinnen!
Wormold gebruikt de ledenlijst van de Havana countryclub en kiest lukraak mensen die hij codenamen geeft. Hij schrijft stukjes uit de krant over de economie, politiek en het lokale Stan Huygens journaal.
MI6 is enthousiast. Wormold krijgt meer geld. Een vrouwelijke spion als assistente. Daar wordt hij verliefd op. Samen zetten zij de inlichtingenzwendel voort. Meneer Wormold wordt baldadig. Hij schroeft een stofzuiger uit elkaar. Tekent onderdelen na. En voegt een alarmerend rapport bij van agent X39. Bij MI6 gaan de alarmbellen af. Worden raketten geïnstalleerd op Cuba? Zijn het grote kanonnen? De MI6 man die meneer Wormold heeft geworven wordt er bij gehaald:
- We krijgen verontrustende info van onze man in Havana
- Ja het is een goede vent
- Een van onze analisten zei zoiets geks
- Wat?
- De tekeningen deden hem denken aan een stofzuiger!
De geheim agent staat aan de grond genageld. Hij doorziet direct de zwendel maar houdt natuurlijk zijn mond. In het tweede deel van de roman raakt onze man in Havana in een echte spionagezaak verwikkeld. Truth is stranger than fiction.
De legendarische CIA officier James ‘Jesus’ Angleton omschreef zijn wereld als ‘een wildernis van spiegels’. Alles wordt vervormd. Die wildernis zien we in de discussie over het inlichtingenrapport over Donald Trump.
Danst de aankomend president Trump naar de pijpen van Poetin? Zijn er zakelijke en inlichtingen banden tussen de beide machers? Zijn de Amerikaanse verkiezingen gemanipuleerd? Hebben de Russen compromitterende informatie over Trump?
Inlichtingenwerk is in theorie gebaseerd op feiten. In werkelijkheid worden feiten nogal eens aangepast aan het gewenste politieke plaatje. De Jig Saw Theory. Als klein kind passen we – desnoods met geweld – een puzzelstukje in het plaatje. Dat is ook zo in de inlichtingenwereld. Zo zijn we bijvoorbeeld in de Irak-oorlog gefrommeld. Het gelekte rapport over Trump wordt door hemzelf en anderen afgedaan als fake. Een stofzuigertekening door een voormalige MI6 functionaris. Waarom overhandigen ’the best and the brightest’ uit de Amerikaanse inlichtingenwereld een vodje zonder eigen onderzoek? En hebben zij gelekt of anderen? Of is er meer? Nu wordt spaarzaam gemeld dat nader onderzoek wordt gedaan door inlichtingendiensten. Afgeluisterde telefoongesprekken kostte veiligheidsadviseur Flynn de kop.
Ik kijk naar series als Designated Survivor, Shooter en House of Cards. Fantastische plots. Spannend vermaak over politieke machinaties in Washington. Dubbelspionnen zijn nooit ver weg. Het prettige aan deze series is dat aan het einde altijd Good Guy’s /Girls de democratie redden. Vlak voor zijn aftreden zegt Barack Obama ‘dat de democratie getest wordt’. Het lijkt me een understatement. We zien dit testen in de genoemde series. Maar ook in het Trump-verhaal. Is de werkelijkheid vreemder dan fictie?
In Onze man in Havana komt de zwendel binnenskamers boven tafel. Maar de inlichtingendienst mag geen gezichtsverlies leiden. Alles gaat in de doofpot. Meneer Wormold wordt bevorderd en krijgt de leiding over de opleiding van toekomstige buitenlandse posten.
Wie zijn de Good Guy’s in de wildernis van spiegels in het Trump-verhaal? Als er niet meer wordt onderbouwd dan is de relatie president-inlichtingengemeenschap tot op het bot verstoord. Dat lijkt mij rechtsstatelijk niet wenselijk. Dan dient het inlichtingenmoeras te worden leeggepompt. Incompetentie in het kwadraat. Als er wel meer is dan kan Paul Verhoeven een remake van de Manchurian Candidate maken. Een film over een Amerikaanse president die danst naar de pijpen van een vreemde mogendheid. En dient president Trump te worden afgezet.
Prof. dr. Bob Hoogenboom is als hoogleraar verbonden aan Nyenrode Business University.
