Onlangs, in een Kamerdebat van 10 april jl., berichtte de Minister van Defensie dat zij de mogelijkheid gaat onderzoeken van het inzetten van particuliere beveiligers op Nederlandse koopvaardijschepen als bescherming tegen piraten. De Stichting Maatschappij en Veiligheid juicht dit toe, omdat de stichting – na ingewonnen adviezen van prof. mr. Knoops – van meet af aan een voorstander is geweest om particulieren hierbij in te schakelen. In een brief aan de Minister van Defensie mevrouw J.J. Hennis-Plasschaert en aan de Vaste Tweede Kamercommisies van resp. Defensie, Buitenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie van 26 april jl. geeft de Stichting Maatschappij en Veiligheid haar standpunt weer.
Het uitgangspunt in deze discussie is altijd geweest dat het de taak van de overheid is om zijn burgers tegen geweld te beschermen en de veiligheid van zijn burgers te waarborgen én dat het geweldsmonopolie voorbehouden is aan de Staat. Dit uitgangspunt betekent volgens de Stichting Maatschappij en Veiligheid en prof. mr. Knoops echter niet dat de overheid bij het inhoud geven aan haar verantwoordelijkheid geen derden zou mogen inschakelen. Door het inschakelen van derden wordt de verantwoordelijkheid van de overheid niet aangetast zo lang de overheid maar de regie houdt met betrekking tot de organisatie en de itvoering van deze taak, inclusief de selectie, opleiding en bewapening van de uitvoerders en het toezicht op de wijze waarop die uitvoerders in de praktijk optreden.
De Stichting Maatschappij en Veiligheid stelt zich op het standpunt dat onder regie van de overheid particuliere bedrijven voor de beveiliging moeten kunnen worden geselecteerd die, mits gecertificeerd, deze taak kunnen uitvoeren. Deze (gecertificeerde) beveiligers dienen zodanig te zijn toegerust dat zij aanvallen van piraten naar behoren kunnen afslaan. De bewapening moet hiertoe voldoende zijn. Indien het geweld bij de piraterij-aanvallen zodanig toeneemt dat de verdediging naar redelijk inzicht niet meer aan particuliere beveiligers kan worden overgelaten, dient de overheid deze taak over te nemen (vinger aan de pols beleid, extra steun voorhanden).
Het gegeven dat de inschakeling van particuliere beveiligers onder de regie valt van de overheid, betekent in de praktijk dat de operationele inzet van particuliere beveiligers niet valt onder de juridische (civiel en strafrechtelijk) verantwoordelijkheid van de kapitein, maar onder de verantwoordelijkheid van de overheid. De overheid dient te zorgen dat er voldoende toezicht wordt uitgeoefend op het optreden.
Tot op heden hanteerde de overheid het standpunt dat zij – gelet op het geweldsmonopolie – de bescherming tegen piraten op zich diende te nemen door middel van de inzet van militairen, maar zij liet zich voor deze inzet wel betalen. Over deze betaling kan het volgende worden opgemerkt:
- Deze betaling is wettelijk niet verboden, maar betekent wel een dubbelheffing naast de inning van belastinggelden, en ter zake ontbreekt overigens een duidelijke grondslag voor een dergelijke heffing.
- Deze extra betaling kan qua omvang arbitrair en weinig transparant zijn.
- De overheid kan niet altijd tijdig reageren op aanvragen om militaire ondersteuning. Reders krijgen daardoor te maken met (te) lange aanvraagtijden (de overheid is geen commerciële instelling).
- Bij het weigeren van terbeschikkingstelling van mankracht is er geen alternatief (in Nederland) aanwezig waarop reders op legale wijze een beroep kunnen doen.
Tevens wordt de overheid met deze (betaalde) terbeschikkingstelling van defensiepersoneel naar de mening van de Stichting Maatschappij en Veiligheid betrokken bij discussies waar de overheid niet bij betrokken zou moeten worden. Bijvoorbeeld wanneer de inzet van beveiligers wordt aanbevolen door reders en door verzekeringsmaatschappijen, maar de overheid de noodzaak hiervan niet inziet. Dit onderstreept het belang van de mogelijkheid om particuliere beveiligers in te zetten.
Kortom, naar het oordeel van de Stichting Maatschappij en Veiligheid en prof. mr. Knoops kunnen particulieren bij de beveiliging tegen piraterij worden betrokken onder regie van de overheid.
