Platform Bezorgde Dienders: ‘Op het verkeerde been gezet’

Het lijkt nog niet eens zo heel lang geleden dat wanneer er zich in Zuid-Limburg een incident voordeed, het geruime tijd duurde voordat het nieuws in Den Helder bekend was. Zeker wanneer het incident zich afspeelde buiten onze landsgrenzen kon het soms dagen duren voordat het nieuws in Nederland was. Tijden veranderen en de technieken ook. Wanneer je nu in Nederland iets met je mobieltje filmt is het, indien gewenst, binnen luttele seconden aan de andere kant van de wereld op een scherm te zien. Voor digibeten, waartoe ik mijzelf reken, onvoorstelbaar.

Een mooie ontwikkeling. Het maakt de wereld een stuk kleiner en het brengt dierbaren die duizenden kilometers bij ons vandaan verblijven, als het ware bij ons in de huiskamer. Geweldig wanneer we op deze wijze kunnen genieten van de techniek. Toch heeft deze uitvinding, zoals zoveel uitvindingen, ook zijn schaduwkanten. Dat betreft niet zozeer de techniek zelf, maar de wijze waarop er mee wordt omgegaan. Ik doel daarbij onder andere op de sociale media in beeld, geluid en geschrift.

Wat de laatste tijd steeds meer in zwang raakt, is het gebruik van de telefoon als camera. Ook wij krijgen daar in ons werk mee te maken. Hoewel veel collega’s best wel moeten wennen aan dat fenomeen, is het in principe geen enkel bezwaar dat hetgeen wij in onze publieke taak doen, vastgelegd wordt. Wanneer er risico bestaat dat onderzoeksbelangen beïnvloed kunnen worden door het wereldkundig maken van informatie, dan is het vanzelfsprekend dat het maken van opnamen niet toegestaan wordt.

Minder prettig wordt het, wanneer ons werk gefilmd wordt en de maker van de beelden slechts fragmenten van een voorval aan het internet toevertrouwt, met het uiteindelijke doel om op die wijze te suggereren dat de diender buitenproportioneel gehandeld zou hebben. U herinnert zich wellicht nog het beruchte schopincident in Rotterdam. De maker van de beelden had een fragment van het voorval op internet geplaatst. Het werd gretig bekeken, zeker nadat ook de publieke media het incident nadrukkelijk onder de aandacht hadden gebracht.

Karren met modder werden over de betreffende collega’s (en daarmee eigenlijk over alle dienders) heen gegooid en zelfs de Nationale Ombudsman liet via de media weten “geschokt te zijn door de heftigheid van het schopincident”. Jammer overigens dat een dergelijk instituut zich liet verleiden tot het doen van uitspraken op basis van beelden die nog door niemand onderzocht waren. Beelden die de publieke opinie op het verkeerde been zetten.

Het leidde tot vragen in gemeentelijke, provinciale en landelijke vergaderzalen. De onderste steen moest boven komen! Inmiddels werd onze vrouwelijke collega publiekelijk als verdachte aangemerkt. Daar zou voor gekozen zijn om de agente meer rechten te geven. Goedbedoeld. Ik kan u echter vertellen dat het feit dat je als diender het predikaat ‘verdachte’ opgespeld krijgt, als een dolksteek in je hart voelt, zeker wanneer je je werk goed gedaan hebt! Dat predikaat is nou eenmaal niet te verenigen met een diender met het politiehart op de juiste plaats, voor wie het vangen van boeven een belangrijke drive is.

Er volgde een uitermate vervelende periode van onzekerheid voor de beide collega’s. Het duurde lang voordat er duidelijkheid kwam. Gelukkig bleek na onderzoeken dat de collega’s in het onderhavige geval juist gehandeld hadden en dat er geen sprake was geweest van buitenproportioneel geweld door de collega’s.

Op uitnodiging was ik op 30 juni 2012, aanwezig bij de aflevering van Debat op 2 over geweld tegen de politie en hulpverleners in zijn algemeenheid, waarin het genoemde voorval uitgebreid ter sprake kwam. Daar was ook de voorzitter van een gemeenteraadsfractie vanuit Rotterdam, die naar aanleiding van het schopincident de site ‘Politieknuppels.nl’ had geopend, waarop de burger die met politiegeweld te maken had gehad, zich kon melden. Ik heb hem toen verteld dat ik van een politieke partij die zeer veel moeite had met het Polenmeldpunt, niet verwachtte dat die partij nu zelf een website van hetzelfde kaliber opende.

Direct na de uitzending sprak ik de vader van een jongen die ook nogal eens dergelijke filmpjes op internet plaatste. Pa vertelde mij dat zijn zoon vorstelijk werd betaald voor iedere klik op het filmpje. Dat had te maken met reclames die gehangen worden aan een filmpje waarvan men inschat dat het veel bekeken gaat worden. Het filmpje van het schopincident werd mede door de aandacht in de journaals binnen korte tijd 180.000 (!) keer bekeken. Dat is gemakkelijk verdienen.

Als Platform Bezorgde Dienders pleiten wij al geruime tijd voor het gebruik van de bodycam door agenten tijdens hun werk. Daarmee bedoelen we niet dat klakkeloos iedere diender met een camera uitgerust moet worden. Hoewel het politiewerk nooit vooraf te bepalen is, kunnen wij ons voorstellen dat er bewakingsgebieden zijn waar er minder risico’s zijn. Maar zeker wanneer de agent alleen op pad gaat, kan het handig zijn dat het werk wordt vastgelegd.

Niet dat het in eerste instantie nodig zou zijn voor bewijs, want iedere diender heeft de ambtseed/ambtsbelofte afgelegd en dat weegt zwaar. Misbruik van die ambtseed en daarmee misbruik van het vertrouwen dat je als diender hebt, betekent ontslag. Maar beelden van het complete voorval zoals bijvoorbeeld een conflictsituatie waarmee de agent te maken had, kunnen een enorme besparing opleveren op onderzoekstijd, debattijd en kosten. Bij onze collega’s in het genoemde voorval had het hun veel ellende bespaard.

Naar aanleiding van de dood van burgers door politiekogels in Amerika, is vanuit de bevolking de roep ontstaan om de politie uit te rusten met een bodycam, zodat het buitenproportionele geweld van de politie aangetoond kan worden. Wij bekijken het vanuit een totaal ander perspectief. Namelijk vanuit dat van de diender die de burger beschermt en die weleens proportioneel geweld moet gebruiken wanneer dat nodig is. Beelden van de aanleiding waarom dat geweld nodig was, kunnen uitermate verhelderend zijn voor al de belanghebbenden.

Binnen de eenheid Rotterdam is een speciaal team gevormd, ‘Pro 24/7’ genaamd, die filmopnames maken van het politiewerk. Na gedegen overleg tussen onder anderen politie en Openbaar Ministerie worden er korte filmpjes aan het internet toevertrouwd, waarop prachtig en vaak spannend politiewerk te zien is. Ook deze filmpjes vinden gretig aftrek, maar vormen een positief beeld over het politiewerk omdat de burger ziet wat voor capriolen er soms uitgehaald moeten worden om een boef te vangen en achter de tralies te krijgen.

Dat gebeurt niet zelden in samenwerking met de burger(s) en dat geeft een goed gevoel. Het is net even wat anders dan overigens goedbedoelde TV-programma’s, waarin te zien is dat het contact met de politie de burger altijd geld gaat kosten.

Platform Bezorgde Dienders

Het woord is aan…

Veiligheid is van iedereen. We geven daarom graag het woord aan een breed scala van externe deskundigen om onderzoeken, ideeën en inspiratie met u te delen.

Het gaat hierbij niet om standpunten van de Stichting Maatschappij en Veiligheid. De stichting is dan ook niet verantwoordelijk voor de inhoud van de rubriek ‘Het woord is aan …’

Heeft u een interessant artikel dat u graag wilt delen? Neem contact met ons op via smv@maatschappijenveiligheid.nl.