De Stichting Maatschappij en Veiligheid (SMV) maakt zich, samen met vele anderen, zorgen over de huidige ontwikkelingen rondom het Ministerie van Veiligheid en Justitie. Het heeft er alle schijn van dat de enorme omvang het ministerie parten speelt. Sinds de start van de Nationale Politie valt het gehele politieapparaat onder dit ministerie, maar ook bijvoorbeeld de brandweer valt – via de Veiligheidsregio’s – niet langer onder het Ministerie van Binnenlandse Zaken, maar onder Veiligheid en Justitie.
De politie heeft van oudsher twee taken: handhaven openbare orde en hulpverlening (met de burgemeester als gezagsdrager); en de opsporing (met de officier van justitie als gezagsdrager). Sinds de invoering van de Nationale Politie is het beheer over de gehele politie in handen van de korpschef, die verantwoording verschuldigd is aan de minister van Veiligheid en Justitie. Het monopolie over de politie ligt dus bij Veiligheid en Justitie. Met als risico dat de opsporingstaak van de politie gaat prevaleren boven de openbare orde taak.
Er zijn argumenten om de politie in zijn geheel onder één ministerie te brengen. De SMV gelooft in ‘politie van wijk tot wereld’ en is van mening dat de beide politietaken onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Echter, in de praktijk zien wij dat vele politietaken zijn overgenomen door een bonte verzameling van BOA’s, stadswachten, particuliere beveiligers en wat al niet meer, die veelal van een ander niveau zijn dan de politie. Omdat de burgemeesters niet langer het beheer hebben over de politie, is het begrijpelijk dat zij hun toevlucht nemen tot een eigen toezicht- en handhavingsapparaat. Een nieuwe gemeentepolitie is hierdoor aan het ontstaan. Met als gevolg dat er van onlosmakelijkheid van de politietaken al lang geen sprake meer is.
Op basis hiervan én op basis van de constatering dat het erop lijkt dat het Ministerie van Veiligheid en Justitie te omvangrijk is geworden om goed aangestuurd te worden, pleit de SMV voor een terugkeer naar een systeem van checks and balances. Een systeem waarbij beide ministeries – Veiligheid en Justitie én Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties – zorgen voor evenwicht tussen de beide politietaken.
De SMV heeft over deze materie een meer uitgebreide notitie geschreven: ‘Herstel van checks and balances bij de politie’, én dr. Lex Cachet van de Erasmus Universiteit Rotterdam gevraagd ook zijn licht hierover te laten schijnen: ‘Einde aan de eenheid’.
