Afgelopen weekend ontstond commotie naar aanleiding van de aankondiging dat per 1 januari een aantal verkeersboetes fors wordt verhoogd. Vanuit de politie waren geluiden te horen dat de boetes zo hoog zijn dat veel politiemensen zich zozeer zullen schamen om dergelijke boetes op te leggen dat zij het eenvoudigweg achterwege zullen laten. Het Ministerie van Veiligheid en Justitie reageerde in de pers verbaasd: iedereen wil toch dat er wordt opgetreden tegen hufterig verkeersgedrag. En als dan, om dat gedrag te bestrijden, de boetes worden verhoogd, dan komt er een golf van kritiek.
Bij eerdere verhogingen is inderdaad gebleken dat, als politiemensen de hoogte van de boete niet in verhouding vinden staan met de ernst van de overtreding, zij vaker volstaan met een waarschuwing .
Als men hufterigheid wil bestrijden, is het verhogen van boetes een begrijpelijke stap. Er worden echter veel overtredingen gepleegd die niet zozeer een blijk van hufterigheid zijn, maar een vergissing, een inschattingsfout of, gewoon, een kleine overtreding. En dan kunnen hele hoge boetes al snel als onrechtvaardig worden ervaren, door zowel de overtreder als de politie.
Probleem is dat de politie slechts twee keuzen heeft: een waarschuwing of de vastgestelde boete. De Stichting Maatschappij, Veiligheid en Politie (SMVP), onder voorzittershap van Prof. Mr. Pieter van Vollenhoven, vraagt zich af of het niet verstandig is de beslissingsbevoegdheid van de politie te vergroten door haar de keuze te laten uit verschillende (bijvoorbeeld drie) boetebedragen voor een bepaalde overtreding. De politie kan dan rekening houden met de ernst van de overtreding in een concreet geval. De SMVP verwacht dat hierdoor het politieoptreden aan acceptatie zal winnen en de verkeersveiligheid in positieve zin wordt beïnvloed.
De keuze overlaten aan de politie leidt tot rechtsongelijkheid. Immers, dat zou kunnen beteken dat twee personen die een identieke overtreding onder dezelfde omstandigheden begaan, daar een verschillende boete voor krijgen. Inschatten is nu eenmaal een menselijk iets, en wat agent A als ernstig bestempelt, kan agent B als minder ernstig zien. Slecht plan dus.
Ik ben een absoluut voorstander van de mogelijkheid binnen aangegeven grenzen te schuiven met de hoogte van boetes. Als voorbeeld: “net” door rood is iets anders dan “ruim” door rood en dan heb je het gewoon over het verschil in onveiligheid dat verschillend kan worden beboet. Ik kan mij ook voorstellen dat dit niet bij alle overtredingen mogelijk is.