Op maandag 5 december 2016 vond de jaarlijkse uitreiking van de prof mr Pieter van Vollenhoven penningen plaats. Vijf moedige burgers werden in het zonnetje gezet omdat zij iets bijzonders hebben gedaan voor de veiligheid in de samenleving.
Net als voorgaande jaren had burgemeester Aboutaleb de SMV weer uitgenodigd om de uitreiking te laten plaatsvinden in de prachtige trouwzaal van het stadhuis in Rotterdam. De burgemeester gaf in zijn welkomstwoord aan hoe mooi hij het vindt om moedige burgers op deze wijze te eren en bood aan om ook in de toekomst graag gastheer te zijn voor dit evenement van de SMV.
Na de burgemeester spraken prof mr Pieter van Vollenhoven (voorzitter van de SMV) en prof Ybo Buruma (Hoge Raad en bestuurslid van de SMV) over burgermoed. Prof Van Vollenhoven schetste de geschiedenis van het noodweer artikel en het burgerarrest. Beide artikelen, die burgers veel ruimte geven om handelend op te treden in geval van agressie en geweld, stammen uit een tijd waarin veiligheid nog vooral gezien werd als kerntaak van de overheid. Rechters hebben de artikelen lange tijd heel beperkt uitgelegd om eigenrichting te voorkomen. Nu is veiligheid nog steeds een kerntaak van de overheid, maar burgers (en ook ondernemingen en organisaties) hebben nadrukkelijk ook een eigen verantwoordelijkheid. Het is echter wel de vraag of burgers nog wel bereid en zo maar in staat zijn om handelend op te treden en burgermoed te tonen. De SMV wil daarom een proef doen met vrijwilligers die een korte training gaan volgen in hoe om te gaan met agressie en geweld. Ook wil de SMV zich ervoor inzetten dat er een fonds komt om moedige burgers schadeloos te stellen. Nu is het namelijk niet duidelijk waar een moedige burger die onbedoeld schade heeft veroorzaakt bij zijn ingrijpen, terecht kan.
Prof Buruma gebruikte het woord ‘driestheid’: als moedige burger moet je over een zekere mate van driestheid beschikken. Iemand die over driestheid beschikt, denkt wel even kort na over de risico’s, maar volgt vervolgens zijn morele kompas en gaat tot handelen over, ook al zijn de risico’s niet helemaal goed te overzien. Er mag veel, aldus Buruma, je mag terugslaan, je mag een dief vastpakken, je mag op een ontvoerder gaan zitten. Maar er zijn ook dingen die niet mogen. Je mag bijvoorbeeld niet gaan slaan uit wraak. Voor de ter plekke komende politie en ook voor rechters is de situatie niet altijd geheel duidelijk, waardoor hun optreden soms als onrechtvaardig overkomt. Maar het feit dat het werk van politieagenten en rechters soms moeilijk is, is geen reden om niet op te treden. De SMV vindt het prachtig dat mensen hun morele kompas volgen en wel burgermoed tonen.
Daarnaast is er ook aandacht voor de professionals. Zij moeten beroepsmatig moedig zijn en beschikken veelal over een stevig moreel kompas. Maar vaak doen zij net iets meer dan je verwacht. Daarom wil de SMV ook deze mensen in het zonnetje zetten.
De moedige mensen en hun verhalen vindt u hier.
De SMV is – met steun van het vfonds, het Nationaal Fonds voor Vrede, Vrijheid en Veteranenzorg – in 2012 begonnen met het jaarlijks belonen van mensen die hun verantwoordelijkheid voor veiligheid hebben genomen en medeburgers hebben geholpen.
